ΛΕΚΕΔΕΣ ΣΕ ΜΑΡΜΑΡΑ ΚΑΙ ΠΕΤΡΕΣ. ΠΩΣ ΑΦΑΙΡΟΥΝΤΑΙ!
Η αφαίρεση λεκέδων από τα μάρμαρα και τα διακοσμητικά πετρώματα είναι μια διαδικασία αρκετά χρονοβόρα και περίπλοκη, ιδιαίτερα όταν οι λεκέδες είναι παλαιοί. Το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τον τύπο του πετρώματος, το είδος κατεργασίας της επιφάνειάς του, το είδος του λεκέ, τον τρόπο και τις τεχνικές τοποθέτησης των πλακών κ.ά.
Σε γενικές γραμμές οι λεκέδες στα διακοσμητικά πετρώματα μπορούν να διακριθούν σε:
Οργανικούς ή ανόργανους, επιφανειακούς ή βαθείς, πρόσφατους ή παλαιούς. Για την αφαίρεσή τους, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, πρέπει να χρησιμοποιούνται, ειδικά χημικά υλικά σε υγρή μορφή ή διαλυμένα σε νερό, σε συνδυασμό με κατάλληλα προσροφητικά υλικά. Τα τελευταία πρέπει να απλώνονται στην επιφάνεια του πετρώματος, πάνω από το λεκέ, για να προσροφήσουν στη μάζα τους, κατά την αρχή του φαινομένου των τριχοειδών, το υγρό χημικό υλικό μαζί με τον υπεύθυνο για τη δημιουργία του λεκέ παράγοντα, εμποδίζοντας ταυτόχρονα την παραπέρα εξάπλωσή του στη μάζα του διακοσμητικού πετρώματος.
Τα προσροφητικά υλικά που χρησιμοποιούνται περισσότερο γι’ αυτόν το σκοπό είναι: ανόργανα στερεά σε μορφή πολύ λεπτής σκόνης (κιμωλία, τάλκης, αλουμίνα, σεπιόλιθος, αταπουλγίτης, πυριτικό άλας του μαγνησίου, ασβεστόλιθος κ.α.), ζελέ από κυτταρίνη, ειδικό κόμμι (xantana gum), ορισμένα πολυμέρη κλπ., καθώς και υγρά με υψηλό ιξώδες (γλυκερίνη, polyoxydrilate compounds κλπ), οργανικά στερεά (πάστα κυτταρίνης, απορροφητικό χαρτί, βαμβάκι, λεπτό βαμβακερό ύφασμα κλπ.). Γενικά πρέπει να προτιμώνται προσροφητικά υλικά που δεν αντιδρούν με το καθαριστικό διάλυμα και δεν αλλοιώνουν το πέτρωμα ακόμη και όταν διεισδύσουν σε αυτό. Πρέπει, επίσης, να μπορούν να απομακρύνονται εύκολα μετά το τέλος της διαδικασίας αφαίρεσης του λεκέ. Συνιστάται, σε όλες τις περιπτώσεις, να γίνεται στο τέλος της διαδικασίας προσεκτικό ξέπλυμα της επιφάνειας με απεσταγμένο ή απιονισμένο νερό για την απομάκρυνση των αλάτων τα οποία είναι πάντοτε βλαβερά, ιδιαίτερα για τα πορώδη πετρώματα.
Επίσης, όταν η φύση του λεκέ ή/και του πετρώματος δεν είναι κυρίως γνωστές, συνιστάται δοκιμή σε ένα μικρό τμήμα της επιφάνειας.
Ειδικότερα, ανάλογα με το είδος του λεκέ σημειώνονται τα εξής για την αφαίρεσή του:
- Λεκέδες από λάδια και λίπη. Μπορούν να αφαιρεθούν:
- Με οργανικό διαλύτη (αιθάνιο, αιθυλικό αιθέρα, τριαιθανολαμίνη κλπ) που εφαρμόζεται στη λερωμένη επιφάνεια μαζί με ένα παχύ στρώμα προσροφητικού υλικού. Καλά αποτελέσματα έχει δώσει το αιθάνιο όταν εφαρμόζεται πάνω στο λεκέ σε συνδυασμό με την κάλυψή του με κιμωλία, τάλκη, σεπιόλιθιο και αφήνεται να εξατμιστεί αργά. Ανάλογα με το πόσο επίμονος είναι ο λεκές η διαδικασία καθαρισμού πρέπει να επαναληφθεί περισσότερες από μια φορές, ανανεώνοντας κατά διαστήματα το προσροφητικό υλικό (στο τελευταίο συγκεντρώνεται το λάδι ή το λίπος που δημιούργησε το λεκέ). Η διαδικασία καθαρισμού χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί μπορεί το προσροφητικό υλικό να εμποτιστεί έντονα με το λίπος με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί επαναδιείσδυσή του στο πέτρωμα όταν αυτό είναι πορώδες.
- Με αλκαλικό διάλυμα (π.χ. αμμωνιακό διάλυμα, διαλύματα ανθρακικού νατρίου (σόδας), υποχωριώδους νατρίου μαζί με κιμωλία κλπ.) στην περίπτωση που ο λεκές δεν εξαλειφθεί με την προηγούμενη μέθοδο. Το διάλυμα υδρολύει το λεκέ, διαχωρίζοντάς τον στα βασικά του συστατικά, τα οποία στη συνέχεια μπορούν να διαλυθούν και να απορροφηθούν από το προσροφητικό υλικό.
- Με υπεροξείδιο του υδρογόνου (οξυζενέ) πάνω σε προσροφητικό υλικό (κυρίως κιμωλία) στην περίπτωση πολύ παλαιών και αλλοιωμένων λεκέδων. Η αντίδραση της οξείδωσης μπορεί να είναι αρκετά αργή και να απαιτηθούν αρκετές επαναλήψεις.
- Λεκέδες από μελάνι στυλογράφου. Καθώς αυτό το είδος μελάνης, συνήθως, διαλύεται αρκετά στο νερό οι λεκέδες αυτοί αφαιρούνται εφαρμόζοντας υδατικά διαλύματα τασιενεργών ή διαλύματα υποχλωριώδους νατρίου σε συνδυασμό με τα κατάλληλα προσροφητικά υλικά (π.χ. κιμωλία). Στους πιο επίμονους λεκέδες, χρησιμοποιείται υπεροξείδιο του υδρογόνου (πάντα με προσροφητικό υλικό, π.χ. γύψος).
- Λεκέδες από μελάνι μαρκαδόρου. Αφαιρούνται με ακετόνη ή χλωριούχους υδρογονάνθρακες πάνω σε ένα παχύ στρώμα προσροφητικού υλικού, π.χ. κιμωλία ή τάλκη. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται περισσότερες από μια φορές στην περίπτωση των επίμονων λεκέδων, προσέχοντας να μην απομείνουν ίχνη του διαλύματος πάνω στην επιφάνεια. Αν δημιουργηθεί άλως, χρησιμοποιείται υπεροξείδιο του υδρογόνου σε συνδυασμό με κιμωλία ως προσροφητικό υλικό.
- Λεκέδες από βερνίκια. Καταρχήν αφαιρούνται τα τυχόν πηγμένα σταγονίδια βερνικιού από την επιφάνεια του πετρώματος με μια λεπτή σπάτουλα, προσέχοντας να μη χαραχτεί η επιφάνεια. Αυτοί καθαυτοί οι λεκέδες αφαιρούνται χρησιμοποιώντας το κατάλληλο υγρό αφαίρεσης βερνικιών (μεθυλοχλωρίδιο, χλωριούχοι υδρογονάνθρακες κλπ.), που εφαρμόζεται σε μικρές ποσότητες επάνω στο λεκέ και καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα προσροφητικού υλικού (κιμωλία, τάλκη, αταπουλγίτη, σεπιόλιθο κλπ.). Η διαδικασία επαναλαμβάνεται περισσότερες από μια φορές, φροντίζοντας να ανανεώνεται το προσροφητικό υλικό, όταν αυτό φαίνεται αρκετά λερωμένο από το βερνίκι φροντίζοντας να ανανεώνεται το προσροφητικό υλικό, όταν αυτό φαίνεται αρκετά λερωμένο από το βερνίκι που αφαίρεσε ο διαλύτης. Αν ο λεκές δεν αφαιρεθεί τελείως, εφαρμόζεται η οξειδωτική διάλυσή του, με τη βοήθεια υπεροξειδίου του υδρογόνου (πάντα με προσροφητικό υλικό). Μετά την αφαίρεση του οργανικού μέρους του βερνικιού, μπορεί να παρατηρηθούν υπολείμματα από την ανόργανη χρωστική του ύλη. Αυτά μπορούν να αφαιρεθούν με την επαναλαμβανόμενη επάλειψη της επιφάνειας της πέτρας με ένα ουδέτερο τασιενεργό. Αν ο τύπος και η χημική σύσταση του διακοσμητικού πετρώματος το επιτρέπει, συνιστάται και η εφαρμογή μιας πιο δραστικής μεθόδου, δηλαδή η χρήση ελαφρώς όξινων διαλυμάτων ή/και διαλυμάτων μεταλλικών ιόντων.
- Προσοχή: Κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Η εμπειρία και η τέχνη του μάστορα δεν μπορεί να αντικατασταθεί με καμιά ακαδημαική γνώση. Ρωτήστε εμάς ή κάποιον άλλον ειδικό πριν προβείτε σε ενέργειες!!!
- Λεκέδες από πίσσα και άσφαλτο. Αφαιρούνται όπως οι λεκέδες από βερνίκι, χρησιμοποιώντας τολουένιο, ξυλόλιο (ή άλλους αρωματικούς υδρογονάνθρακες) επάνω σε παχύ στρώμα προσροφητικού υλικού. Συνιστάται προηγουμένως η δοκιμαστική εφαρμογή της μεθόδου σε ένα μικρό λεκέ.
- Λεκέδες από τσάι, καφέ, κρασί. Αν οι λεκέδες είναι πρόσφατοι και επιφανειακοί, μπορούν να αφαιρεθούν και με μια κοινή γόμα σβησίματος. Αν το αποτέλεσμα δεν είναι καλό, συνιστάται η εφαρμογή υδατικών διαλυμάτων υποχλωριώδους νατρίου (8-10%) μαζί με ένα προσροφητικό υλικό. Στην περίπτωση επίμονων λεκέδων ή ιχνών από άλω χρησιμοποιείται υπεροξείδιο του υδρογόνου, που θα πραγματοποιήσει αργά την πλήρη οξείδωση της οργανικής ουσίας, μαζί με προσροφητικό υλικό.
- Λεκέδες από τρόφιμα γενικά. Αφαιρούνται, όταν είναι δυνατό, με τασιενεργά. Χρησιμοποιούνται διαλύματα υποχλωριώδους νατρίου (8-10%) περισσότερες από μια φορές. Στις περιπτώσεις των πιο επίμονων λεκέδων συνιστάται επέμβαση με υπεροξείδιο του υδρογόνου σε συνδυασμό με τα κατάλληλα προσροφητικά υλικά.
- Λεκέδες από άλατα χαλκού. Έχουν σκουροπράσινες αποχρώσεις και γενικά οφείλονται σε αλκαλικά ανθρακικά ή θειικά άλατα του χαλκού. Για την αφαίρεσή τους εφαρμόζονται μέθοδοι παρόμοιες με εκείνες που εξαλείφουν τους λεκέδες σκουριάς ή πιο απλά χρησιμοποιούνται σε επαναλαμβανόμενες εφαρμογές διαλύματα αμμωνίας ή ανθρακικού αμμωνίου (20% περίπου), EDTA, σουλφαμικό οξύ κλπ, σε συνδυασμό με τα κατάλληλα αδρανή προσροφητικά υλικά (κιμωλία, σεπιόλιθος, αταπουλγίτης κλπ). Μετά την εφαρμογή, είναι απαραίτητο ένα καλό ξέπλυμα της επιφάνειας με απεσταγμένο και απιονισμένο νερό.
- Λεκέδες σκουριάς. Η αφαίρεσή τους είναι αρκετά πολύπλοκη, ιδιαίτερα όταν είναι παλιοί και το πέτρωμα ασβεστολιθικό και πορώδες. Όταν το πέτρωμα είναι πυριτικής σύστασης (γρανίτης, χαλαζίτης κλπ.) μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαλύματα από κατάλληλα μείγματα θειικού, φωσφορικού, υδροχλωρικού, οξαλικού και σουλφαμικού οξέος.
Όταν το πέτρωμα είναι ασβεστολιθικής σύστασης, δηλαδή πολύ ευαίσθητο στη δράση των οξέων (π.χ. μάρμαρο) με τα οποία αντιδρά δημιουργώντας διοξείδιο του άνθρακα και άλατα, η διαδικασία είναι πολύ πιο σύνθετη και εξαρτάται από το βαθμό επεξεργασίας της επιφάνειας. Σε ακατέργαστες ή λειοτριμμένες επιφάνειες μπορούν να εφαρμοστούν αραιά διαλύματα οξαλικού, υδροφθορικού ή ακόμη και φωσφορικού οξέος, γιατί τα οξέα αυτά που δημιουργούν αδιάλυτα άλατα ασβεστίου δεν προσβάλλουν σοβαρά την επιφάνεια του ασβεστολίθου. Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν και διαλύματα κιτρικού οξέος.
Σε στιλβωμένες επιφάνειες απαιτούνται πιο εξειδικευμένες και σύνθετες μέθοδοι (συνήθως με βάση τα κατάλληλα μεταλλικά ιόντα σε ουδέτερο ή ελαφρώς αλκαλικό διάλυμα). Στην περίπτωση αυτή απαιτείται διαδικασία μακρόχρονη, ενώ τα αποτελέσματα δεν είναι πάντοτε ικανοποιητικά, ιδιαίτερα όταν ο λεκές έχει διεισδύσει σε βάθος και είναι παλαιός. Σε κάθε περίπτωση, μετά την εφαρμογή αραιών οξέων, πρέπει η επιφάνεια του διακοσμητικού πετρώματος να πλένεται προσεκτικά με ένα διάλυμα ανθρακικού νατρίου και στη συνέχεια να ξεπλένεται με άφθονο νερό.
Δείτε επίσης:
- Wiki How . Δείτε σε μια σειρά από βιντεάκια πως μπορείτε να καθαρίσετε λεκέδες από τα φυσικά πετρώματα.
- Προσομείωση Μαρμάρων. Επιλέξτε δωμάτιο και δείτε τα μάρμαρα τοποθετημένα σε δάπεδο μέσα απο αυτή την εφαρμογή.
- Συγκρίνετε Μάρμαρα . Μέσα από αυτή την εφαρμογή μπορείτε να δείτε τις διαφορές μεταξύ των μαρμάρων και να αποφασίσετε.
- Μουρέλα - Φινιρίσματα. Δείτε μέσα από αυτά τα εκπληκτικά βιντεάκια τι τελείωμα μπορεί να πάρει ένα φυσικό πέτρωμα.
- Λεξικό Οικοδομής. Μάθετε για τους όρους και τις λέξεις που χρησιμοποιούν οι οικοδόμοι για να μπορείτε να συννενοηθείτε. :)
- Τest Γνώσεων. Ένα απλό αλλά πολύ περιεκτικό τεστ γνώσεων γύρω από τα μάρμαρα. Δείτε το και καλύ σας τύχη!
Μάρμαρα Νικολάκη - Όριο μας η φαντασία σας